YUMURTLAMA(OVULASYON) TESTİ

YUMURTLAMA GÜNÜ BELİRLENMESİ İÇİN TESTLER

Yumurtlama başka bir deyişle ovulasyon normalde her adet döneminin ortasında yumurtalıklardaki folikül tecrübe et keseciklerden yumurtanın salınmasıdır. Evde bayanların kendiliğinden yapabildikleri ovulasyon testleri yumurtlama gününü belirleyerek bu güne yakın vakitte ilişkide bulunmak suretiyle gebelik bahtını arttırmak için kullanılır. Evde yapılan ovulasyon testlerinin hangi mekanizmayla çalıştığının anlaşılması için evvela yumurtlama nasıl olur ve adet döngüsü her ay nasıl gerçekleşir bunun bilinmesi gerekir.

Ovulasyon (yumurtlama) ve adet döngüsü nasıl , ne vakit olur?
Adet kanamasının başladığı gün bir adet döneminin (döngüsünün) başlangıcıdır ve toplam adet dönemi takriben 1 ay sürer. (Adet döneminden maksat yalnızca kanamanın olduğu günler değil, bir adetin ilk gününden sonraki adetin ilk gününe kadar geçen vasati 1 aylık dönemdir.) Bu dönemin başlangıcında beyinde hipofizden salgılanan FSH hormonu artar ve ağır ağır yumurtanın büyümesini sağlar. Büyüyen yumurta folikülünden östrojen hormonu salgılanır ve bu hormon da FSH gibi gittikçe artar. Adet döneminin ortasına gelindiğinde (başka bir deyişle adet kanaması başladıktan 14 gün sonra) FSH ve östrojen hormonu en yüksek düzeylere çıkmış olur, bu sırada ayrı olarak hipofizden LH hormonu salgılanmasında ani bir artış olur. Bu ani LH hormonu artışı (LH piki) ovulasyonu başka bir deyişle yumurtlamayı sağlayan ana mekanizmadır. LH artışından 24-36 saat sonra ovulasyon olur. İdrarda yapılan ovulasyon testleri bu LH artışını tespit eder. Tükrükte yapılan testler de östrojenin artmasına dayanır. Ovulasyon gerçekleştikten sonra östrojen, FSH, LH hormonları azalır, progesteron hormonu artmaya başlar. Ovulasyondan sonra yumurtanın bulunduğu folikül korpus luteum'a dönüşür ve progesteron buradan salınır. Şayet gebelik oluşmazsa progesteronun daha sonra azalması yeni adet kanamasını başlatacaktır. Şayet gebelik oluşursa progesteron gebeliğin rahim içerisinde devamını sağlayacaktır ve azalamadan salgılanmaya devam edecektir.

İdrarda yapılan ovulasyon (yumurtlama) testi,  (LH testi):
İdrarda yapılan yumurtlama testi yukarıda anlatılan LH  hormonu artışını tespit eder. LH hormonu kanda arttığında idrara da geçer. İdrardaki bu LH artışını yakalamak için yumurtlama gününe yakın günlerde her gün bu test yapılmalıdır. Bunun için adeti ayda bir düzenli olanlar adet kanaması başladıktan 12 gün sonra teste başlayarak 5 gün süresince her gün test yapabilirler. Ancak adet dönemi uzunluğu değişik olan kadınlar için test başlama vakiti değişecektir. Bunun için sağdaki tabloya bakınız. Sözgelişi adet dönemi uzunluğu başka bir deyişle bir adet kanamasının ilk gününden diğer adet kanamasının ilk gününe kadar olan müddet 35 gün olan kişiler teste adet kanamasının ilk gününden saymaya başlayarak 18. gün başlamalıdırlar, 5 gün test yapmalıdırlar. Zira bu kadınlarda yumurtlama daha geç başlayacaktır. Yumurtlama takriben olarak adet kanaması "başlamadan" 14 gün önce gerçekleşir. Adetlerii çok gayri muntazam olan bayanlarda yumurtlama gününün düşünülmesi zordur, bu vaziyetlerde teste ne vakit başlayacağınız ile ilgili doktorunuza müracaat etmelisiniz.

Ovulasyon testi (kiti) nasıl kullanılır? Nasıl yapılır?
Testlerin markasına göre yapılış ve okunuş şekilleri değişebilir. Bazılarında idrar kabın içerisine konur ve test çubuğu (ovulasyon kiti) idrara batırılır. Bazılarında idrar yaparken akan idrara test çubuğu tutularak yapılır. Testin yapılış ve okunma kaideleri ürünlerin kutusunda ayrıntılı olarak yazmaktdır, o kaidelere göre dikkatli şekilde uygulamalısınız. Test için sabah ilk idrarı kullanmamalısınız, bu yanıltıcı olabilir. Daha sonraki idrarlar kullanılabilir. İçki, sigara, antibiyotik, ağrı kesici, fitil (ovul) v.b testi etkilemez ancak yumurtlama rehabilitasyonu için kullanılan hormon iğneleri (çatlatma iğnesi) gibi ilaçlar testi etkileyip yanıltabilir. Çok su ve sıvı gıdalar alınması idrarı dilüe edeceği için idrardaki LH konsantrasyonu azalır ve test yanlış negatif çıkabilir, bu yüzden testi yapmadan önce 2 saat fazla sıvı almamalısınız.

Ovulasyon testi pozitif netice verdiğinde:
Markaya göre değişmekle beraber çoklukla iki pembe çizgi çıkması testin pozitif olduğunu yani yumurtlama olacağını gösterir, tek çizgi olması o gün yumurtlama olmayacağını gösterir. Şayet test pozitif (pozitif) çıkarsa yani LH artışı tespit edirse bu ortalama 24-36 saat sonra yumurtlama olacağı mananına gelir. Bu vaziyette yumurtlama testini uyguladıktan 24 saat sonra ilişkiye girmeniz uygun olacaktır. Zira yumurtlama LH artışından 24-36 saat sonra gerçekleşir ve yumurta hücresi 24 saat canlı kalabilir.
Sperm ortalama 3 gün canlı kalabilir, kadının yumurtası ise ortalama 1 gün canlı kalablir. Bu nedenle insanlar tam yumurtlama gününde ilişkide bulunmasalar dahi gebelik oluşabilir. Sözgelimi ayın 10'unda yumurtlama olacak bir kadında ilişki ayın 7-8'inde olsa bile sperm 3 gün yaşayabileceği için gebelik oluşabilir. Aynı şekilde ilşki ayın 11'inde olsa bile yumurta hücresi 24 saat canlı kalabileceği için gebelik oluşabilir. Bu nedenle kadının her adet döngüsünde gebe kalabileceği yumurtlama öncesi ve sorasını kapsayan takriben 5 günlük müddet vardır. Diğer günlerde ilişki olsa da gebelik olması olanaksızdır.

Dikkat: Ovulasyon testleri doğum kontrol metodu olarak kullanılamaz.
Bu testlerle yumurtlama gününü tespit edip ona göre ilişki günlerini belirlemek ve gebelikten savunmak olanaksızdır. Zira sperm ve yumurtanın canlı kalabilme müddetlerinden dolayı gebelik oluşma günleri değişkendir, tek bir gün değildir. Mesela siz testi yapmadan önce girdiğiniz bir ilişkiye bağlı olarak gebe kalabilirsiniz.

Tükürük ile yapılan ovulasyon testleri:
Bu testler yukarıda anlatıldığı gibi adet döneminin ortasındaki günlerde artan östrojen hormonuna bağlı olarak yumurtlama gününü belirlemeye dayanır. İdrar testleri kadar kullanışlı değildir ve o kadar yaygın değillerdir.

Kan tahlili ile veya ultrasonografi ile ovulasyon (yumurtlama) tespiti:
LH hormonu kanda da analiz ile ölçülebilir ve yüksekliğine bağlı ovulasyon düşünülebilir ancak bu yol pek kullanılmaz. Bunun yerine ultrasonografide yumurtanın büyümüş olması ovulasyonun yaklaştığını bize gösterir. Yumurta (folikül) büyüklüğü yaklaşık 18-20 mm olduğunda yumurtlama gerçekleşir. Ayrıca yumurtlama gününden 1 hafta sonra (adetin 21. günü) kanda yapılan progesteron ölçümünde yükseklik tespit etmesi ile o ay yumurtlama olduğu saptamaktadır ihtiyaç duyulan vaziyetlerde. Bazen yumurtlamadan kısa süre sonra yapılan ultrasonografide yumurtlamaya bağlı karında sıvı tespiti ve yumurtlama gerçekleşen bölge görülebilmektedir ancak bu her zaman .