MENOPOZDA HORMON REHABİLİTASYONU

MENOPOZDA HORMON REPLASMAN REHABİLİTASYONU 

Hormon replaman rehabilitasyonu siklik veyahut devamlı, ağızdan veyahut transdemal (cilt yoluyla)

Hormon rehabilitasyonu tasarılandığında tam bir jinekolojik kontrol ve papsmear testi, çeşitli kan ve idrar testleri, karaciğer böbrek ve kolesterol konusunda kan testleri, mamografi ve meme ultrasonografisi kesinlikle yapılmalıdır.

Son zamanlarda hormon replasman rehabilitasyonu (HRT) tekliflen vaziyetler:
Menopoz senelerine yaklaşmış ve seyrek adet gören hastalara şayet düzenli adet görmek istiyorlarsa hormon replasman rehabilitasyonu başlanabilir.
Operasyonla genç yaşlarda yumurtalıkları alındığı için menopoza giren hastalarda da hormon rehabilitasyonu önerilir. (Rahim de alınmışsa yalnızca östrojen içeren rehabilitasyon önerilir.)
Menopoza tam olarak girmiş ve artık adet görmeyen hastalarda ise ancak orta veyahut şiddetli derecede sıcak basması (vazomotor semptomlar) varsa HRT önerilmektedir. Vajinal kuruluk ve atrofi gibi semptomlar varsa vajinal krem veyahut tablet şeklinde lokal hormon rehabilitasyonu önerilir. Bunun dışında kalp hastalıklarından savunmak, osteoporozdan (kemik erimesi) savunmak v.b hastalıklardan savunmak emeliyle hormon rehabilitasyonu artık son zamanlarda önerilmemektedir.

Hormon rehabilitasyonunun yararları:
Estrojen tedavisi tesirini en hızlı şekilde sıcak basmalarında gösterir. Menopoz sıcak basma yakıntısı olan hastaların %75inde düzelme sağlar. HRT uyku bozukluklarını düzeltir. Menopoz döneminde ortaya çıkan anksiyete (sıkıntı), çöküntü (içe dönüklük) ve bellek bozuklukları gibi meselelerde da tesirlidir.Alt ürogenital sistemdeki negatif farklıkları önlemek emeliyle bu dönemde kullanılan lokal veya sistemik estrojen; vaginal kuruluk, ilişkide ağrı hissi gibi atrofik vaginadan meydana gelen problemleri ortadan kaldırır. Alt idrar yollarında menopoz neticesi gelişen sık idrara çıkma (pollaküri), zor idrara çıkma (disüri) ve idrar kaçırma gibi yakıntılarda düzelme sağlar

Hormon kullanımına mani oluşturan vaziyetler:
- Yeni geçirilmiş kalp krizi
- Geçici iskemik atak
- Geçirilmiş inme (serebrovasküler olay)
- Beyin damar tıkanıklıkları
- Karaciğer işlevlerinin bozuk olması
- Östrojen ile ilerleyen ur varlığı (Meme veya endometrium kanseri)
- Tromboemboli (damar tıkanıklığı) geçirmiş olmak
- Nedeni daha bulunamamış vajinal kanama olması

Hormon tedavisinin dikkatli verilmesi şart olan vaziyetler:
- Yüksek tansiyon
- Safra kesesi hastalıkları ve safra taşı
- Diabetes Mellitus (Şeker Hastalığı)
- Trigiliserid yüksekliği
- Migren
- Epilepsi
- Miyom
- Endometriozis

Menopozda hormon replasman rehabilitasyonu alanlarda bilhassa de ilk 3 ayda gayri muntazam vajinal kanamalar olabilir ve bu tamamı ile normaldir. Ancak daha sonraki dönemde olan vajinal kanamalar çok ehemmiyetlidir ve netlikle doktora müracaat etmeyi gerektirir. Hormon tedavisi dışında başka sebepleri olabillir bu kanamaların. (Menopoz sonrası dönemde kanama konusuna bakınız.)

HRT ile oluşabilecek yan tesirleri muhtevanındaki östrojenin ve progesteronun oluşturduğu yan etkiler şekilde iki grupta anlatılabilir:

Östrojene bağlı yan etkiler:
- Bulantı
- Kusma
- Şişkinlik
- Kilo alma
- Su tutulumu
- Tansiyon yükselmesi
- Kramplar
- Meme uçlarında hassasiyet
- Safra taşı oluşumu

Progesterona bağlı yan etkiler:
- Yorgunluk
- Çöküntü
- İltihaplı sivilce
- Yağlı cilt
- İştah artması
- Kilo alma
- Libido (cinsel istek) azalması
- Memelerde hassasiyet

Hormon tedavisi kaç sene sürdürülmeli? 
Menopozla alakalı yakıntılar başka bir deyişle sıcak basmaları geçtikten sonra hormon replasman tedavisi kesilmelidir. Çoklukla bu yakıntılar en fazla 2-3 yıl sürer. Bu tür yakıntılar kesildikten sonra başka amaçla hormon tedavisi kullanılması günümüzde önerilmemektedir. 5 yıldan fazla HRT kullanılması çok zaruri olmadıkça seçenek edilmemelidir.

HRT ve meme kanseri ilişkisi
Günümüze kadar yapılan çalışmalar ile aydınlatılabildiği kadar bu konudaki bilim insanlarının son görüşleri şu şekildedir:
- Meme kanseri rizikosu muhtemelen 5 seneden uzun müddetli HRT kullanımı ile artar.
- HRT ile izlenen riziko artışı rehabilitasyona 5 sene ara verdikten sonra ortadan kalkar.
- Meme kanseri öyküsü olan hastalarda HRT verilmemelidir.
- WHI çalışmasında östrojen + progesteron kombine alan grupta meme kanseri riski artmıştır, sadece östrojen alan grupta artmamıştır.

HRT ve kalp hastalığı ilişkisi
- Koroner kalp hastalığından savunma emeliyle günümüzde HRT kullanılması netlikle önerilmemektedir. Savunma sağlamadığı gösterilmiştir.
- WHI çalışmasında östrojen + progesteron kombine alan grupta koroner kalp hastalığı (MI) riski artmıştır, sadece östrojen alan grupta değişmemiştir.
- HERS çalışmasında  hormon replasman tedavisinin kardiyovasküler hastalıkları önlediği gösterilememiştir.

Myomu olanlarda HRT kullanılabilir mi?
Kullanılabilir, bir engel yoktur. Ancak myom moyutlarında giderek az da olsa artma olabilir bu açıdan takip edilmelir.

Kolorektal kanser
WHI çalışmasında östrojen + progesteron kombine alan grupta kolon kanseri (kalın barsak kanseri) rizikosu azalmıştır, yalnızca östrojen alan grupta riziko değişmemiştir. (Kombine oral kontraseptifler de kolon kanseri rizikonunu azaltır.)

Serebrovasküler olay ve tromboemboli
WHI çalışmasında kombine östrojen + progesteron hormon replasman rehabilitasyonu alan ve yalnızca östrojen alan her iki grupta da CVO ve tromboembolik olay artışı görülmüştür.

Demans
WHI çalışmasında östrojen + progesteron kombine rehabilitasyon alan grupta demans rizikosunun arttığı izlenmiştir.

veyahut transvajinal yollarla uygulanabilen östrojen ve progesteron ya da yalnızca östrojen şeklinde uygulanabilen bir rehabilitasyondur. Bütün bu uygulanış şekillerinden hangisinin seçileceği hastaya göre tasarılanır.