BEBEĞİN KORDONUNDA TEK ATARDAMAR BULUNMASI (TEK UMBLİKAL ARTER)

Normalde göbek kordonunda (umblikal kord, funis) 3 adet damar bulunur. Bunlardan ikisi umblikal arter başka bir deyişle arterdir.
Biri de umbikal ven başka bir deyişle toplar damardır. Fetusun ilk oluşma safhalarında aslında sağ ve sol 2 adet umblikal ven vardır ancak sağ umblikal ven kaybolur ve yalnızca sol umblikal ven kalır.

Normalde insan vücudunda arterler (arterler) temiz kan başka bir deyişle oksijen ve besinden zengin kan taşırlar, toplar damarlar (venler) kirli kan yani karbondioksit ve atık maddeler içeren kan taşırlar. Fetusun göbek kordonunda bu vaziyet zıddınadır. Umblikal arterler kirli kanı fetustan plasentaya doğru taşır, umblikal ven temiz kanı plasentadan fetusa taşır. Tek umblikal arter tecrübe et durumda göbek kordonunda bir umblikal arter bir de umblikal ven bulunur.

Tek umblikal arter bulunmasına tüm tekil doğumların %1'inde, ikizlerin %5'inde rastlanır. Bu durumun neden oluştuğu tam olarak bilinmemektedir.

Hangi durumlarda daha sık görülür?
- Annede diabet ve preeklampsi varlığında
- Olgihodramnios, polhidramnios varlığında
- Kromozomal anomali olan gebelikler
- İkiz gebelikler
- Kız bebeklerde daha sık rastlanır
- İkiz gebeliklerde daha sık rastlanır
- Anne yaşının ileri olması
- Multiparite

Tanı:
Ultrasonda gönek kordonunda 3 yerine 2 damar görülmesi ve arterin normalden büyük izlenmesi ile tanınabilir. Renkli Doppler ultrason ile tek bir arter olduğu görülebilir ve fetusun mesanesinin yalnızca bir yanında arter olduğu izlenir.

Tek umblikal arter olmasının ehemmiyeti nedir?
Tek umblikal arter bulunan fetusların %20-30'una diğer bazı anomalilerin de eşlik ettiği bildirilmiştir. Bunlar kalp anomalileri, sindirim sistemine ait anomaliler, böbrek ve beyin anomalileri gibi çeşitli anomaliler olabilmektedir. Tek umblikal arterle en çok birlikteliği izlenen kromozomal anomali trizomi 18'dir. Bu anomalilere bağlı doğumdan önce veya sonra ölüm %10-20 oranında görülmektedir. Gebelik esnasında fetusların %15-20'sinde gelişme geriliği izlenir.
Tek umblikal arterde düşük ve erken doğum rizikosu de artmıştır.
Tek umblikal arter bulunan fetusların yarıya yakını tamamiyle sıhhatli ve hiçbir anomali olmadan doğmaktadır.

Gebeliğin takibi:
Gebelik esnasında tek umblikal arter tespit ettiğinde kesinlikle başka anomalilerin de eşlik edip etmediğini araştırmak gerekir. Fetal ekokardiyografi yapılmalıdır. Başka anomalilerin eşlik ettiği tespit edirse kromozomal anomali araştırması için amniyosentez ile fetal kromozomal inceleme yapılabilir. Başka anomali tespit etmediğinde kromozomal anomali olma rizikosu düşük olmasına karşın aile ile bu riziko tartışılarak amniosenteze karar verilebilir. Fetus gelişme geriliği oluşması açısından ultrason ölçümleri ile izlemelidir. Doğumdan sonra "böbrek" anomalilerini araştırmak için ultrason yapılması önerilir.